แพนเธ่ย์ในเมียนมาร์คือใคร?

เครื่องแปลภาษาโดย Google

https://en.wikipedia.org/wiki/Panthays

​นิรุกติศาสตร์

ปันไต ( พม่า : ပန်း သေး လူမျိုး ; MLCTS : pan: se: lu myui:; Chinese :潘泰) เป็นคำที่ใช้เรียกชาวมุสลิม ฮุ่ย ส่วนใหญ่ ของ จีน ที่อพยพไปยังประเทศพม่า พวกเขาเป็นหนึ่งในกลุ่ม ชาวจีนพม่า ที่ใหญ่ที่สุด และส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในภาคเหนือของพม่า (เดิมเรียกว่าพม่าตอนบน) โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขต Tangyan - Maymyo - Mandalay - Taunggyi และ รัฐ ฉาน

ชื่อ พันธั ยเป็น คำ ภาษาพม่า ซึ่งว่ากันว่าเหมือนกับ คำ ฉาน ปาง เซ [1] เป็นชื่อที่ชาวพม่าเรียกกันว่าชาวจีนมุสลิมซึ่งมาพร้อมกับคาราวานไปยังพม่าจาก มณฑลยูนนาน ของ จีน ชื่อนี้ไม่ได้ใช้หรือรู้จักในยูนนานนั่นเอง [2] [3] กลุ่มชาติพันธุ์มุสลิมที่เด่นๆ ที่อาศัยอยู่ในยูนนานคือชาวฮุ่ย (回族) และเรียกตนเองว่าฮุ่ยหรือฮุ่ยหุย แต่ไม่เคยเป็นชาวปันไต [4] [5]

ทฤษฎีต่างๆ ได้รับการแนะนำเกี่ยวกับที่มาของมัน แต่ไม่มีทฤษฎีใดที่แข็งแกร่งพอที่จะหักล้างทฤษฎีอื่นๆ คำภาษาพม่า Pathi เป็นการทุจริตของ ชาว เปอร์เซีย พม่าโบราณเรียกมุสลิมพื้นเมืองของตนว่า ปะ ตี มันถูกนำไปใช้กับชาวมุสลิมทุกคนที่ไม่ใช่ชาวจีนมุสลิม ชื่อปันเตย์ยังคงใช้เฉพาะกับชาวจีนมุสลิม อย่างไรก็ตาม ชาวจีนมุสลิมในยูนนานไม่ได้เรียกตนเองว่า ปานเตย พวกเขาเรียกตัวเองว่า Huizu (回族) ซึ่งแปลว่ามุสลิมในภาษาจีน ชาวจีนและชาวตะวันตกที่ไม่ใช่มุสลิมเรียกพวกเขาว่า Huihui (回回)

ตราบเท่าที่สามารถสืบหาได้ การเริ่มใช้คำว่า "ปันเตย์" กับชาวมุสลิมยูนนาน (และต่อมากับชาวมุสลิมในยูนนาน) เริ่มตั้งแต่ช่วงเวลานี้ แน่นอนว่ามีการใช้กันอย่างแพร่หลายโดยนักเดินทางชาวอังกฤษและนักการทูตในภูมิภาคนี้ตั้งแต่ประมาณปี พ.ศ. 2418 และดูเหมือนว่าจะเกิดขึ้นจากการทุจริตของคำว่า "ปะเท" ในภาษาพม่า ที่มี ความหมายว่า "มุสลิม" วรรณคดีจำนวนมากมีอยู่โดยรอบนิรุกติศาสตร์ของคำนี้ แต่คำชี้แจงขั้นสุดท้าย (ซึ่งยังคง ยังไม่ได้ตีพิมพ์) ระบุว่ามันได้รับการแนะนำโดย Sladen ในช่วงเวลาที่เขาเดินทางไป Teng-yueh ในปี 2411 และมันเป็นตัวแทนของ anglicized และสั้นลงของ tarup pase ของพม่าหรือ "ชาวจีนมุสลิม"

อันที่จริง คำว่า "ปันเตย์" ไม่เคยใช้โดยชาวมุสลิมยูนนาน (ไม่ว่าจะเป็นชาวจีนหรือชาวพม่า) ที่ชอบเรียกตัวเองว่าฮุ่ยหมิน และเห็นได้ชัดว่าไม่มีการใช้อย่างแพร่หลายในหมู่ชาวพม่า ฉาน กะเหรี่ยง หรือชาวพม่าอื่นๆ อย่างไรก็ตาม แม้กระนั้นก็ตาม และตามคำนิยามบางชื่อแทบไม่มีการใช้ในประเทศพม่าในปัจจุบัน คำว่า "ปันเตย์" มีการใช้อย่างแพร่หลายในช่วงการปกครองของอังกฤษ และยังคงเป็นชื่อที่ชุมชนชาวจีนมุสลิมในพม่ามีความโดดเด่นโดยทั่วไป ในแหล่งภาษาอังกฤษมาจนถึงทุกวันนี้

ที่มาของ Panthay ตามที่บันทึกไว้ในหนังสือชื่อ "Panthay History" เขียนโดย Ming Kuan-Shih (明光熙) ขณะที่เขายังมีชีวิตอยู่ใน Maymyo เป็น: ครอบครัวของร้อยโทผู้ภักดีนำโดย Mah Lin-Gi (馬靈驥) ของผู้มีชื่อเสียง นายพล Hui Du Wenxiu ผู้ ล่วงลับ (杜文秀; pinyin : Dù Wénxiù) (1823–1872) ซึ่งเป็นผู้นำการต่อสู้ที่น่ากลัวกับจักรวรรดิ Qing ร่วมกับพันธมิตรคริสเตียน Taipin-Tienkuo ล้มเหลว และเพื่อหนีจากการสังหารหมู่โดย Qing Empire พวกเขา ไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากต้องหนีไปยังประเทศพม่าเพื่อลี้ภัย

ตั้งรกรากอยู่ใน เขต Wa ทางตอนเหนือของรัฐฉาน หย่ากับภรรยานามสกุล Yuan และแต่งงานกับหญิงม่ายชื่อ Ting ต่อมาพวกเขามีลูกชายสองคน คนโตชื่อ Mah Mei-Ting (馬美廷) เกิดในปี 1878 และลูกชายคนที่สองชื่อ Mah Shen-Ting (馬陞廷) เกิดในปี 1879 ลูกชายคนโตต่อมาได้กลายเป็นผู้นำของชุมชน Panthay ที่นั่น

​วัฒนธรรม

มัสยิดปันไต มัณฑะเลย์

สุลต่านสุไลมานแห่งยูนนานกระตือรือร้นที่จะสร้างความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดและเป็นมิตรกับประเทศเพื่อนบ้านทั้งหมดโดยไม่เสียเวลาในการคว้าโอกาสที่จะมีมัสยิดจีนมุสลิมติดตั้งที่เมืองหลวงของกษัตริย์พม่า เขาได้ส่งพันเอกมา ตูตู หนึ่งในนายทหารอาวุโสของเขา ไปเป็นทูตพิเศษและตัวแทนของเขาไปยังมัณฑะเลย์ โดยมีภารกิจสำคัญในการสร้างมัสยิด มัสยิดใช้เวลาประมาณสองปีจึงจะแล้วเสร็จ และเปิดในปี พ.ศ. 2411 ซึ่งเป็นมัสยิดแห่งที่สองที่สร้างขึ้นในเมืองหลวง วันนี้ 134 ปีต่อมา มัสยิด Panthay ยังคงเป็นมัสยิดที่เก่าแก่เป็นอันดับสองในมัณฑะเลย์ [1]

​ประวัติศาสตร์

​ประวัติศาสตร์ยุคแรก

ที่พูดภาษาจีนและส่วนใหญ่เป็น เชื้อสายจีนฮั่น กลุ่ม มุสลิมสุหนี่ ที่ไม่ค่อยมีใครรู้จัก ของ ฮานาฟี มั ธฮั บ เป็นกลุ่มชนกลุ่มน้อยที่เกี่ยวข้องกันอย่างใกล้ชิดในสี่ประเทศ – จีน พม่า ไทย ลาว – และวัน นี้ แสดงถึงวัฒนธรรมอิสลามและจีนในภาคเหนือของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

การติดต่อทางการค้าและวัฒนธรรมระหว่าง ที่ราบสูงยูนนาน - กุ้ยโจว และ สามเหลี่ยมปากแม่น้ำอิรวดี และ แม่น้ำสาละวิน ตอนล่าง อาจมีการอพยพที่สำคัญของ ชาวฮั่น หรือ ชาวบา มาร์ ในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง แน่นอนว่ามีความเป็นไปได้ที่ใน สมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันออก (25-220 ซีอี) พ่อค้าที่เดินทางและผู้แสวงบุญชาวพุทธได้สำรวจพื้นที่ชายขอบของพรมแดนวัฒนธรรมจีน - อินเดียเป็นประจำหากไม่บ่อยนัก ในสมัยถังตอนต้น การควบคุมของจีนเหนือมณฑลยูนนานตะวันตกได้ก่อตั้งขึ้นเป็นครั้งแรกโดยมีการยอมจำนนของประชากรของ ภูมิภาค ทะเลสาบเอ้อไห่ ใกล้ เมืองต้าหลี่ ในปี 672 และการขยายอำนาจอาณัติจักรวรรดิไปยังภูมิภาคยูนนาน-พม่าในปัจจุบัน ชายแดนประมาณยี่สิบสองต่อมาใน 694 อย่างไรก็ตามการปกครองของจีนฮั่นนี้จะมีอายุสั้นอย่างไรก็ตาม ภายในสี่สิบห้าปี - ประมาณ 738 - รัฐ Yi ของ Nanzhao [6] ได้ปรากฏเป็นอำนาจเหนือดินแดนชายแดนยูนนาน - พม่าซึ่งเป็นตำแหน่งที่ทั้ง อาณาจักรต้าหลี่ และผู้สืบทอดต่อจาก นี้ไปจนกระทั่งชาวมองโกล พิชิตดินแดนห้าศตวรรษต่อมา

แม้จะมีความเป็นอิสระทางการเมืองของ Nanzhao อิทธิพลของวัฒนธรรมจีนยังคงแทรกซึมและมีอิทธิพลต่อภูมิภาคชายแดนยูนนาน - พม่าตลอด ราชวงศ์ถัง และ ซ่ ง นอกจากนี้ เป็นไปได้ว่าในช่วงกลางถัง - ประมาณ 801 - ทหารมุสลิมยอมจำนนตามที่อธิบายไว้ใน พงศาวดารของจีน ว่า เฮยยี่ต้าซี ( จีน :黑依大使; พินอิน : HēiyīDàshí , " Tay'ī ที่สวมชุดดำ , คำที่อ้างถึงธงสีดำของ Abbasid Caliphate [7] ) ตั้งรกรากในยูนนานเป็นครั้งแรก

แม้ว่าการตั้งถิ่นฐานในช่วงแรกนี้ยังคงมีข้อสงสัยอยู่บ้าง แต่อย่างน้อยก็แน่นอนว่าชาวมุสลิมที่มาจาก เอเชียกลาง มีบทบาทสำคัญในการพิชิตหยวนและการปกครองของ จีนตะวันตกเฉียงใต้ อันเป็นผลมาจากชุมชนมุสลิมที่แตกต่างกันได้ก่อตั้งขึ้นในยูนนาน ในช่วงปลายศตวรรษที่ 13 ที่สำคัญที่สุดในหมู่เจ้าหน้าที่บริหารทหารเหล่านี้คือ Sayyid Ajjal Shams al-Din Omar เจ้าหน้าที่ศาลและนายพลชาวเตอร์กที่เข้าร่วมในการรุกรานมองโกลของ มณฑลเสฉวน และ ยูนนาน ในค. 1252 และเป็นผู้ว่าราชการหยวนของมณฑลหลังใน 1274–79 Hisson Nasir-al-Din รับผิดชอบระบบถนนของยูนนานและสั่งการบุกมองโกลครั้งแรกของพุกามเป็นการส่วนตัวในปี 1277–78 และน้องชายของเขา Hushin (Husayn) เป็นกรรมาธิการคมนาคมในปี 1284 และต่อมาเป็นผู้ว่าการอาวุโสของ Yunnan [8] Shams al-Din – ผู้ซึ่งมุสลิมในยูนนานเชื่อกันอย่างกว้างขวางว่าได้แนะนำศาสนาอิสลามให้กับภูมิภาค – เป็นตัวแทนของผู้ปกครองที่ฉลาดและมีเมตตา ผู้ซึ่งประสบความสำเร็จในการ "สงบและปลอบโยน" ผู้คนในยูนนาน และผู้ที่ได้รับการยกย่อง ด้วยการสร้าง วัดของขงจื๊อ มัสยิด และ โรงเรียน ในการสิ้นพระชนม์ของพระองค์ เขาได้สืบทอดตำแหน่งต่อจากบุตรชายคนโต นาซีร์ อัลดิน ("เนสคราดิน" แห่ง มาร์โค โปโล ) ซึ่งปกครองยูนนานระหว่างปี 1279-84

ระหว่างการปกครองของมณฑลยูนนานของชัมส์ อัล-ดิน นาซีร์ อัลดินได้รับแต่งตั้งให้เป็นข้าหลวงใหญ่ด้านถนนของมณฑล จากนั้นในปี ค.ศ. 1277–8 ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นผู้บังคับบัญชาการบุกโจมตีพม่าของชาวมองโกลครั้งแรก นำไปสู่การโค่นล้มราชวงศ์นอกรีต ต่อมา ในระหว่างการปกครองของ Nasir al-Din น้องชายของเขา Husayn (บุตรชายคนที่สามของ Sayyid al-Ajal Shams al-Din) ได้รับแต่งตั้งให้เป็นข้าหลวงขนส่งประจำจังหวัด อันเป็นผลมาจากความเหนือกว่าของชัมส์ อัล-ดิน และครอบครัวของเขาในช่วงเวลานี้ ทหารมุสลิมจำนวนมากที่มีต้นกำเนิดจากเอเชียกลางถูกย้ายไปยังเขตต้าหลี่ทางตะวันตกของมณฑลยูนนาน ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ส่วนใหญ่ยังไม่มีประชากรโดยชาวจีนฮั่นที่เข้ามาตั้งถิ่นฐาน – และทายาทของกองทหารรักษาการณ์เหล่านี้ ซึ่งเข้าร่วมในการรุกรานดินแดนพม่าของมองโกลหลายครั้งในช่วงยุค หยวน ก่อให้เกิดศูนย์กลางของประชากรชาวจีนมุสลิมในปัจจุบันทั้งในยูนนานและพม่า

ในอีกห้าร้อยปีข้างหน้า ชุมชนมุสลิมยูนนานที่ตั้งขึ้นใหม่นี้ได้สถาปนาตนเองในฐานะที่เข้มแข็งทางเศรษฐกิจและประชากรในภาคใต้และตะวันตกของมณฑลยูนนาน แม้ว่าจะมีข้อบ่งชี้บางประการของการตั้งถิ่นฐานที่สำคัญในดินแดนพม่าก่อน สมัยราชวงศ์ชิง และได้รับอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ที่โดดเด่นผ่านการแต่งงานระหว่างกันกับ ประชากรในท้องถิ่น ซึ่งเป็นกระบวนการที่ขนานกันในพื้นที่ของการตั้งถิ่นฐานของชาวมุสลิมในที่อื่นๆ ของจีน ดังนั้น หลังจากการล่มสลายของอับบาซิดในปี 1258 และการเพิ่มขึ้นของ Mongols ในประเทศจีนที่เกี่ยวข้อง คำว่า Dashi (ซึ่งใช้อย่างหลวม ๆ กับมุสลิมต่างชาติและผู้ตั้งถิ่นฐานในประเทศจีน) หายไปจาก พงศาวดารจีน และค่อย ๆ ถูกแทนที่ด้วยคำใหม่ คำว่า Hui หรือ Huihui ทำให้เกิดศัพท์ภาษาจีนสมัยใหม่ว่า Huizu ซึ่งเป็นการกำหนดร่วมสมัยที่ได้รับการยอมรับสำหรับชนกลุ่มน้อยที่พูดภาษาจีนของจีน

​การตั้งถิ่นฐานของชาวมุสลิมในยูนนาน

ภายในมณฑลยูนนาน ดูเหมือนว่าประชากรมุสลิมฮุ่ยจะเฟื่องฟูและขยายตัวตลอดสมัยหยวนและหมิง (ค. 1280–1644) แน่นอน เมื่อมาร์โคโปโลเยือนยูนนานในต้นหยวน เขาสังเกตเห็นการปรากฏตัวของ "ซาราเซ็นส์" ท่ามกลางประชากร ในขณะที่ ราชิด-อัล-ดิน ฮา มาดานี นักประวัติศาสตร์ชาวเปอร์เซีย (เสียชีวิต ค.ศ. 1318) บันทึกไว้ใน จามีอัล-ตาวาริกห์ ว่า "เมืองใหญ่ ของยาชี" ในยูนนานเป็นที่อยู่อาศัยของชาวมุสลิมโดยเฉพาะ Rashid al-Din อาจหมายถึงภูมิภาครอบต้าหลี่ในมณฑลยูนนานทางตะวันตกของประเทศ ซึ่งกำลังจะกลายเป็นศูนย์กลางที่เก่าแก่ที่สุดของการตั้งถิ่นฐานของชาว Hui ในจังหวัด แม้ว่าพื้นที่อื่นๆ ของการตั้งถิ่นฐานของชาวมุสลิมที่สำคัญจะถูกสร้างขึ้นในยูนนานทางตะวันตกเฉียงเหนือรอบ Chao- t'ung โดยจักรพรรดิ Jen-tsung ในราวปี 1313 และหลังจากนั้นมากในสมัยราชวงศ์ชิงในและรอบ ๆ Qianshui ทางตะวันออกเฉียงใต้ของยูนนาน

ประวัติศาสตร์ของชาวแพนเธ่ย์ในพม่ามีความเชื่อมโยงอย่างแยกไม่ออกกับประวัติศาสตร์ของยูนนาน ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิด ซึ่งมีประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม ชาวจีนมุสลิมในมณฑลยูนนานได้รับการยกย่องจากความสามารถในการค้าขาย ภายในมณฑลยูนนาน ประชากรมุสลิมมีความเป็นเลิศในฐานะพ่อค้าและทหาร ซึ่งเป็นคุณสมบัติสองประการ ซึ่งทำให้พวกเขาเหมาะสมอย่างยิ่งกับความเข้มงวดของการค้าขายทางบกในภูมิภาคที่ขรุขระและเป็นภูเขา และสมควรได้รับรางวัลจากสิ่งนี้ พวกเขาอาจได้รับความช่วยเหลือในเรื่องนี้จากศาสนาของพวกเขา ' อิสลามตั้งแต่เริ่มก่อตั้งได้เฟื่องฟูในฐานะศาสนาแห่งการค้า ข้อกำหนดทางศาสนาเพื่อประกอบพิธีฮัจญ์ยังช่วยให้พวกเขาสร้างถนนบนบกระหว่างยูนนานและอาระเบียได้ในช่วงครึ่งแรกของศตวรรษที่ 14 [9]

ในช่วงทศวรรษแรกของศตวรรษที่ 19 แรงกดดันด้านประชากรต่อชาวมุสลิมฮุ่ยและชนกลุ่มน้อยอื่นๆ ในยูนนานเพิ่มขึ้นอย่างมากอันเป็นผลมาจากการอพยพชาวจีนฮั่นไปยังมณฑล ความขุ่นเคืองต่อการพัฒนานี้ ประกอบกับความเกลียดชังที่เพิ่มมากขึ้นต่อการปกครองของราชวงศ์ชิง นำไปสู่การ ก่อกบฏ Panthay ในหมู่ชาวมุสลิมในภูมิภาค Qianshui ในปี ค.ศ. 1855 อย่างไรก็ตาม ภายในสองปี ศูนย์กลางของกบฏได้แผ่ขยายไปทางตะวันตกของมณฑลภายใต้การนำของ ตู เห วินซิ่ ว อีกสิบห้าปีข้างหน้า ต้าหลี่ยังคงเป็นเมืองหลวงของ "ดินแดนทางใต้อันสงบสุข" จนกระทั่งการพิชิตราชวงศ์ชิงอีกครั้ง ที่ตู่ได้สร้างเมืองต้องห้าม สวม หม่าฮั่นฟู่ เพื่อปฏิเสธอำนาจของราชวงศ์ชิง และมีบางแหล่งรายงานว่า ชื่อมุสลิมและตำแหน่ง "สุลต่านสุไลมาน"

​กบฏปานเตยในยูนนาน

บทความหลัก: Panthay Rebellion

ชายชาวพันธัยในอังกฤษพม่า

การจลาจลหลายครั้งที่เกี่ยวข้องกับฮุยและฮั่น เช่น การ จลาจลดันกัน (1862–1877) และกบฏปานเตย์ได้ปะทุขึ้นในหลายภูมิภาคของจีน การเลือกปฏิบัติที่ไม่เอื้ออำนวยซึ่งชาวฮุยได้รับการปฏิบัติโดยฮั่นและโดยการบริหารของจักรพรรดินั้นเป็นรากเหง้าของการกบฏของพวกเขา กบฏแพนเธย์เริ่มต้นจากความขัดแย้งระหว่างคนงานเหมืองฮั่นและหุยในปี ค.ศ. 1853 ซึ่งเสื่อมโทรมลงไปสู่การก่อกบฏ ในปีถัดมา การสังหารหมู่ฮุยถูกจัดโดยเจ้าหน้าที่ Qing ในท้องถิ่นในยูนนาน ซึ่งรับผิดชอบในการปราบปรามการจลาจล หนึ่งในผู้นำของการจลาจลคือนักวิชาการ Yusuf Ma Dexin ด้วยความกังวลที่จะเพิ่มอิทธิพลของตัวเอง Yusuf Ma Dexin จึงยอมจำนนต่อราชวงศ์ชิงในปี 1861 [10] เขาประสบความสำเร็จโดย Du Wenxiu ( จีน :杜文秀; pinyin : Dù Wénxiù , 1823–72), Hui ที่เกิดใน Yongcheng . พ่อของตู้เหวินซิ่วเป็นชาวฮั่นที่เปลี่ยนมานับถือศาสนาอิสลาม

เริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ. 2398 ชาวฮุยแห่งยูนนานได้ลุกขึ้นต่อต้านการกดขี่ซึ่งพวกเขาถูกกดขี่โดยแมนดาริน พวกเขาลุกขึ้นต่อต้านการปกครองแบบเผด็จการและการกรรโชกที่ชนชั้นทางการใช้กันอย่างกว้างขวางซึ่งพวกเขาไม่ได้รับการยกเว้น พวกแมนดารินได้แอบไล่ล่ากลุ่มคนร้ายไปยังกลุ่มแพนเธย์ที่ร่ำรวย ก่อการจลาจลต่อต้านชาวฮุย และยุยงให้ทำลายสุเหร่าของพวกเขา [11] การก่อจลาจลไม่ได้มีลักษณะทางศาสนา เนื่องจากชาวมุสลิมเข้าร่วมโดยชาวไทใหญ่ที่ไม่ใช่มุสลิม และ คะ ฉิ่น และชาวเขาอื่นๆ ในการก่อจลาจล เจ้าหน้าที่อังกฤษให้การว่ามุสลิมไม่ได้ก่อกบฏด้วยเหตุผลทางศาสนา และชาวจีนมีความอดทนต่อศาสนาต่าง ๆ และไม่น่าจะก่อให้เกิดการจลาจลด้วยการแทรกแซงการปฏิบัติของศาสนา อิสลาม [13] นอกจากนี้ กองกำลังมุสลิมที่จงรักภักดีช่วยชิงบดขยี้ชาวมุสลิมกบฏ [14]

การจลาจลเริ่มต้นจากการจลาจลในท้องถิ่น มันถูกจุดประกายโดยคนงาน Panthay ของเหมืองเงินของหมู่บ้าน Lin'an ในยูนนานที่ลุกขึ้นต่อต้านราชวงศ์ Qing ผู้ว่าการมณฑลยูนนานของจีนได้ส่งคำอุทธรณ์อย่างเร่งด่วนไปยังรัฐบาลกลางในกรุงปักกิ่ง รัฐบาลอิมพีเรียลต้องพิการจากปัญหาที่ก่อตัวขึ้นอย่างล้นเหลือในส่วนต่างๆ ของอาณาจักรที่แผ่กิ่งก้านสาขา

พวกเขาขับไล่การโจมตีอันน่าสยดสยองของกองทหารจักรวรรดิ พวกเขาแย่งชิงเมืองสำคัญๆ ทีละเมืองจากเงื้อมมือของ' แมนดารินของจักรวรรดิ เมืองและหมู่บ้านของจีนซึ่งต่อต้านถูกปล้นสะดม และประชากรชายถูกสังหารหมู่ ทุกแห่งที่ออกผลก็รอดพ้น [11] เมืองศักดิ์สิทธิ์โบราณของ Dali ตกเป็นของ Panthays ในปี 1857 ด้วยการยึดครอง Dali อำนาจสูงสุดของมุสลิมได้กลายเป็นความจริงที่เป็นที่ยอมรับในยูนนาน

เดิมทีตู้เหวินซิ่วไม่ได้มุ่งเป้าไปที่การกบฏของเขาที่ฮั่น แต่ต่อต้านราชวงศ์ชิงและต้องการทำลายรัฐบาลแมนจู ระหว่างกบฏฮุยจากจังหวัดต่างๆ ที่ไม่ได้เป็นกบฏ เช่น เสฉวนและเจ้อเจียง ทำหน้าที่เป็นผู้เจรจาระหว่างฝ่ายกบฏฮุยกับรัฐบาลชิง ป้ายโฆษณาหนึ่งของตู้เหวินซิ่วกล่าวว่า "กีดกันแมนจูชิงจากอาณัติของพวกเขาที่จะปกครอง" (革命滿清) และเขาเรียกร้องให้ฮั่นช่วยฮุ่ยล้มล้างระบอบการปกครองของแมนจูและขับไล่พวกเขาออกจากจีน [15] [16] กองกำลังของตู้นำกองกำลังที่ไม่ใช่มุสลิมหลายแห่ง รวมทั้งฮั่น-จีน หลี่ ไป่ และฮานี [17] Du Wenxiu ยังเรียกร้องให้มีความสามัคคีระหว่างมุสลิมฮุ่ยและฮั่น เขาอ้างคำพูดว่า "กองทัพของเรามีหน้าที่สามอย่าง: ขับไล่แมนจู รวมกับจีน และขับไล่ผู้ทรยศ" [18] ตู้ เหวินซิ่ว ไม่ได้ตำหนิฮั่น แต่โทษความตึงเครียดในระบอบการปกครองของแมนจู โดยบอกว่าพวกเขาเป็นชาวต่างชาติที่อาศัยอยู่ที่จีน และทำให้ชาวจีนและชนกลุ่มน้อยต่างแปลกแยก [19] Du Wenxiu ยังเรียกร้องให้ขับไล่แมนจูออกจากประเทศจีนทั้งหมดเพื่อให้จีนกลับมาอยู่ภายใต้การปกครองของจีนอีกครั้ง (20) สงครามทั้งหมดเกิดขึ้นกับการปกครองของแมนจู ตู้ เหวินซิ่ว ปฏิเสธที่จะมอบตัว ไม่เหมือนกับ หม่า อู๋หลง ผู้บัญชาการกลุ่มกบฏมุสลิมคนอื่น ๆ (21) เรื่องนี้อาจเกี่ยวข้องกับนิกายต่างๆ ของศาสนาอิสลามที่ปฏิบัติกันในหมู่กบฏ ชาว มุสลิม Gedimu Hanafi Sunni ภายใต้ Ma Rulong พร้อมที่จะเสียเปรียบ Qing ในขณะที่ Jahriyya ชาวมุสลิม ซูฟี ไม่ยอมแพ้ กลุ่มกบฏจาห์รียาบางคนในกบฏแพนเธ่ย์ เช่น หม่า เซิงลิน มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจลาจลของผู้นำจาห์รียา หม่า ฮั วหลง และยังคงติดต่อกับพวกเขา

"อาณาจักรอิสลามแห่งยูนนาน" ได้รับการประกาศหลังจากการล่มสลายของ Tali-fu ( เมืองต้าหลี่ ) Du Wenxiu ผู้นำของ Panthays รับตำแหน่งสุลต่านสุไลมานและทำให้ Tali-fu เป็นเมืองหลวงของเขา ด้วยวิธีนี้ สุลต่านซึ่งออกแบบตามแบบของตะวันออกกลางจึงปรากฏในยูนนาน การปกครองของ Panthay ยังถูกสร้างขึ้นในเมืองสำคัญสองสามแห่ง เช่น Momein (Tengyueh) ซึ่งอยู่ห่างจาก Bhamo ชายแดนพม่าเพียงไม่กี่ขั้นตอน ชาวแพนเธย์มาถึงจุดสูงสุดของพลังและรัศมีภาพของพวกเขาในปี พ.ศ. 2403

แปดปีระหว่างปี พ.ศ. 2403 ถึง พ.ศ. 2411 เป็นความมั่งคั่งของสุลต่าน แพนเธย์ได้ยึดหรือทำลายเมืองสี่สิบแห่งและหมู่บ้านหนึ่งร้อยแห่ง [22] ในช่วงเวลานี้สุลต่านสุไลมาน ระหว่างทางไปเมกกะในฐานะผู้จาริกแสวงบุญ เยือนย่างกุ้ง สันนิษฐานว่าผ่านทางเส้นทางเชียงตุง และจากที่นั่นไปยังกัลกัตตา ซึ่งเขามีโอกาสได้เห็นอำนาจของอาณานิคมอังกฤษ [23]

อำนาจของแพนเธ่ย์เสื่อมถอยหลังปี พ.ศ. 2411 รัฐบาลจักรวรรดิจีนประสบความสำเร็จในการชุบชีวิตตัวเองใหม่ ภายในปี พ.ศ. 2414 ได้ดำเนินการรณรงค์เพื่อทำลายล้างชาวแพนเธย์แห่งยูนนานที่ดื้อรั้น รัฐบาลอิมพีเรียลได้กระชับวงล้อมรอบแพนเธย์ให้แน่น ราชอาณาจักรปันไตพิสูจน์แล้วว่าไม่เสถียรทันทีที่รัฐบาลอิมพีเรียลโจมตีเป็นประจำและตั้งใจแน่วแน่ เมืองแล้วเมืองเล่าตกอยู่ภายใต้การโจมตีที่จัดโดยกองทหารของจักรวรรดิเป็นอย่างดี Tali-fu เองถูกปิดล้อมโดยจักรพรรดิจีน สุลต่านสุไลมานพบว่าตัวเองถูกขังอยู่ในกำแพงเมืองหลวงของเขา ตอนนี้เขามองหาความช่วยเหลือจากภายนอกอย่างสิ้นหวัง เขาหันไปหาอาณานิคมอังกฤษเพื่อขอความช่วยเหลือทางทหาร [24] เขาจินตนาการว่ามีเพียงการแทรกแซงทางทหารของอังกฤษเท่านั้นที่สามารถช่วยชีวิตชาวแพนเธย์ได้

สุลต่านมีเหตุผลที่เขาหันไปหาอาณานิคมอังกฤษเพื่อขอความช่วยเหลือทางทหาร เขาเคยเห็นอำนาจของอังกฤษในอินเดียในการแสวงบุญที่มักกะฮ์เมื่อหลายปีก่อน และรู้สึกประทับใจกับสิ่งนี้ สหราชอาณาจักรเป็นมหาอำนาจตะวันตกเพียงประเทศเดียวที่สุลต่านมีความเป็นมิตรและมีการติดต่อด้วย ทางการอังกฤษในอินเดียและพม่าของอังกฤษได้ส่งคณะเผยแผ่ที่นำโดยพันตรีสลาเดนไปยังโมเมียนตั้งแต่เดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม 2411 คณะเผยแผ่สลาเดนอยู่ที่โมเมียนเจ็ดสัปดาห์ จุดประสงค์หลักของภารกิจคือการรื้อฟื้นเส้นทางเอกอัครราชทูตระหว่าง Bhamo และยูนนานและฟื้นการค้าชายแดนซึ่งเกือบจะยุติลงตั้งแต่ปีพ.

การใช้ประโยชน์จากความสัมพันธ์ฉันมิตรอันเป็นผลมาจากการมาเยือนของ Sladen สุลต่านสุไลมานตอนนี้ในการต่อสู้เพื่อความอยู่รอดของอาณาจักร Panthay หันไปหาอังกฤษเพื่อรับความช่วยเหลือทางทหารที่สำคัญและจำเป็น ในปี พ.ศ. 2415 พระองค์ทรงส่งเจ้าชายฮัสซันพระราชโอรสบุญธรรมไปอังกฤษพร้อมจดหมายส่วนตัวถึงสมเด็จพระราชินีวิกตอเรียทางพม่าเพื่อขอความช่วยเหลือทางทหารจากอังกฤษ คณะเผยแผ่ฮัสซันได้รับความเอื้อเฟื้อและเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ทั้งในพม่าอังกฤษและอังกฤษ อย่างไรก็ตาม อาณานิคมของอังกฤษปฏิเสธที่จะเข้าไปแทรกแซงทางการทหารในยูนนานเพื่อต่อต้านปักกิ่ง (24 ) ภารกิจล้มเหลว ขณะที่ฮัสซันและพรรคของเขาอยู่ต่างประเทศ Tali-fu ถูกกองทหารของจักรวรรดิจับกุมในเดือนมกราคม พ.ศ. 2416

รัฐบาลของจักรวรรดิได้ทำสงครามกับแพนเธย์อย่างเต็มกำลังด้วยความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญด้านปืนใหญ่ของฝรั่งเศส [24] อุปกรณ์อันทันสมัยของพวกเขา บุคลากรที่ได้รับการฝึกฝนมาอย่างดี และความเหนือกว่าด้านตัวเลขนั้นไม่คู่ควรกับแพนเธย์ที่ขาดแคลนอุปกรณ์และไม่มีพันธมิตร ดังนั้น ในเวลาน้อยกว่าสองทศวรรษของการเพิ่มขึ้น อำนาจของชาวแพนเธย์ในยูนนานจึงลดลง แต่ชาวจีนเสียชีวิตกว่า 20,000 ชีวิตในการต่อสู้หลายครั้ง สุลต่านสุไลมานพยายามที่จะปลิดชีวิตตนเองก่อนการล่มสลายของ' Tali- fu แต่ก่อนที่พิษที่เขาดื่มจะมีผลเต็มที่ เขาถูกศัตรูตัดศีรษะ เศียรของสุลต่านถูกเก็บรักษาไว้ในน้ำผึ้งแล้วจึงส่งไปยังราชสำนักในปักกิ่งเพื่อเป็นถ้วยรางวัลและเป็นพยานถึงลักษณะอันแน่วแน่ของชัยชนะของจักรวรรดิจีนเหนือ Pantliays แห่งยูนนาน (26)

กองทหาร Panthay ที่กระจัดกระจายยังคงต่อต้านต่อไปหลังจากการล่มสลายของ Tali-fu แต่เมื่อ Momien ถูกล้อมและโจมตีโดยกองทหารของจักรพรรดิในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2416 การต่อต้านของพวกเขาก็พังทลายลงอย่างสมบูรณ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดตะสกนถูกจับกุมและประหารชีวิตโดยคำสั่งของรัฐบาลอิมพีเรียล

ผู้ที่นับถือศาสนานี้หลายคนถูกรังแกโดยพวกแมนดารินของจักรวรรดิ ชาวปานเตย์จำนวนมากจึงหนีกับครอบครัวข้ามพรมแดนพม่าและไปลี้ภัยในรัฐวะ ซึ่งประมาณปี พ.ศ. 2418 ได้ก่อตั้งเมืองปานไตแห่ง ปาง ลอง [27]

เป็นเวลาประมาณสิบถึงสิบห้าปีหลังจากการล่มสลายของกบฏมุสลิมยูนนาน ชนกลุ่มน้อยในมณฑลฮุยถูกเลือกปฏิบัติอย่างกว้างขวางจากราชวงศ์ชิง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขตชายแดนตะวันตกที่ติดกับพม่า ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ผู้ลี้ภัย Hui ได้ตั้งรกรากข้ามพรมแดนในพม่าค่อย ๆ ตั้งรกรากตามประเพณีของพวกเขา เช่น พ่อค้า คาราวาน คนงานเหมือง ภัตตาคาร และ (สำหรับผู้ที่เลือกหรือถูกบังคับให้อยู่นอกเหนือกฎหมาย) ในฐานะผู้ลักลอบขนของและทหารรับจ้าง

อย่างน้อย 15 ปีหลังจากการล่มสลายของกบฏมุสลิมยูนนาน การตั้งถิ่นฐานเดิมของแพนเธย์ได้เติบโตขึ้นรวมถึงจำนวนชาวฉานและชาวเขาอื่นๆ

​ปานเตยในสมัยคอนบอง

เริ่มตั้งแต่ปลายสมัยกอนบอง ชาวแพนเธย์เริ่มตั้งรกรากในเมืองหลวงของมัณฑะเลย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรัชสมัยของพระเจ้ามินดอน แม้ว่าจำนวนของพวกเขาจะน้อย แต่ก็มีบางคนที่ดูเหมือนจะพบทางเข้าไปในศาลในฐานะผู้ประเมินหยก พวกเขาอาศัยอยู่เคียงบ่าเคียงไหล่กับชาวจีนที่ไม่ใช่มุสลิมที่ไชน่าทาวน์ ( tayoke tan ) ซึ่งพระเจ้ามินดอนได้กำหนดให้เป็นย่านที่อยู่อาศัยสำหรับชาวจีน ชาวจีนที่ไม่ใช่มุสลิมได้เริ่มตั้งรกรากในเมืองมัณฑะเลย์เร็วกว่าชาวเมืองแพนเธย์มาก ดังนั้นเมื่อคนหลังมาถึง ก็มีชุมชนชาวจีนที่มัณฑะเลย์ ซึ่งมีธนาคาร บริษัท และโกดังสินค้าเป็นของตนเอง และมีการจัดระเบียบชีวิตทางสังคมและเศรษฐกิจบางอย่าง .

ปรากฏว่ามีผู้ประเมินหยกชาวจีนจ้างกษัตริย์ด้วย การแข่งขันกันระหว่างผู้ประเมินหยกของจีนและแพนเธย์ในการเกี้ยวพาราสีกับพระราชกรณียกิจทำให้เกิดการทะเลาะวิวาทระหว่างทั้งสองกลุ่ม ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก (28) พระเจ้ามินดงไม่ได้ทรงคิดจริงจังมากนักเกี่ยวกับความแตกต่างทางศาสนาและสังคมระหว่างชาวแพนเธย์และชาวจีน เขาปฏิบัติต่อทั้งสองคนไม่มากก็น้อย แต่ภายหลังการทะเลาะวิวาทที่ไชน่าดาวน์ พระราชาเริ่มมองเห็นปัญญาในการแยกสองกลุ่มออกจากกัน

​คิงมินดอนและแพนเธย์ส

มัสยิดปันไต (清真寺; Qīngzhēn Sì) ในมัณฑะเลย์

นอกจากนี้ ในช่วงเวลานี้เองที่กษัตริย์มินดอนได้มอบแพนเธย์ในดินแดนเมืองหลวงให้ตั้งรกรากเป็นชุมชนที่แยกจากกัน เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการทะเลาะวิวาทกันระหว่างพวกเขากับชาวจีน ชาวแพนเธย์ได้รับความโปรดปรานที่หายากในการเลือกที่อยู่อาศัยของตนเองภายในขอบเขตของเมืองหลวง และพวกเขาเลือกสถานที่ซึ่งเป็นที่ตั้งของ Panthay Compound (ย่านชาวมุสลิมจีน) ในปัจจุบัน มันถูกล้อมรอบไปทางทิศเหนือโดยถนน 35th ทางทิศใต้โดยถนน 36th ทางทิศตะวันออกโดยถนน 79th และทางทิศตะวันตกโดยถนน 80th สถานที่นี้ได้รับเลือกเนื่องจากเป็นสถานที่ตั้งแคมป์สำหรับกองคาราวานล่อจากยูนนาน ซึ่งเดินทางมายังเมืองหลวงโดยใช้เส้นทาง Theinni เป็นประจำ

กษัตริย์ Mindon ผู้มีใจกว้างยังอนุญาตให้สร้างมัสยิดบนพื้นที่ที่ได้รับ เพื่อให้ชาวแพนเธย์มีสถานที่สักการะของตนเอง เนื่องจากไม่มีเงินทุนสำหรับการดำเนินการขนาดนั้น ตระกูลแพนเธย์แห่งมัณฑะเลย์จึงยื่นเรื่องต่อสุลต่านแห่งยูนนาน สุลต่านสุไลมานได้เริ่มต้นธุรกิจ ( hao ) ในเมืองมัณฑะเลย์แล้ว

บริษัทของเขาตั้งอยู่ในอาคารอิฐชั้นเดียวซึ่งตั้งอยู่ที่ Taryedan ปัจจุบันทางฝั่งตะวันตกของถนนสายที่ 80 ระหว่างถนนสายที่ 36 และ 37 [29] ห่า ว ได้ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับอัญมณี หยก ฝ้าย ผ้าไหม และสินค้าโภคภัณฑ์อื่นๆ ที่มีต้นกำเนิดจากจีนและพม่า

​พลัดถิ่น

ดูเพิ่มเติมที่: รัฐวา § ประวัติศาสตร์

การสิ้นพระชนม์ของสุลต่านได้ทำลายความหวังของชาวแพนเธย์ทั้งหมดสำหรับอาณาจักรอิสลามของตนเองในยูนนาน การนองเลือดที่เกิดขึ้นในขณะตื่นได้ทำให้ชาวแพนเธย์หลายคนตัดสินใจ ให้หนีออกนอกประเทศเพื่อคนที่ทำได้ และไม่กลับไปยูนนานสำหรับผู้ที่อยู่ข้างนอกแล้ว พันเอกมาตูตูพบว่าตัวเองอยู่ในสถานการณ์เดียวกัน เมื่อสุลต่านล่มสลาย มาห์ทูทูติดอยู่ที่มัณฑะเลย์ สำหรับผู้ชายที่มีตำแหน่งและรูปร่างสูง การกลับไปหา Tali-fu หมายถึงการประหารชีวิตโดยเจ้าหน้าที่ของแมนจู Mah Too-tu ไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากต้องตั้งรกรากในมัณฑะเลย์ ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2411 เขาได้ซื้อที่ดินพร้อมบ้านหลังหนึ่งในราคา 80 เหรียญจ๊าดจากคุณหญิงยวาสะ [30] เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน พ.ศ. 2416 มาห์ทูทูแต่งงานกับชเวกเว หญิงสาวจากหมู่บ้านสะเกียนวะใกล้อมรปุระ ซึ่งบังเอิญเป็นธิดาของเจ้าหญิงแห่งมณีปุระถูกนำตัวมายังมัณฑะเลย์โดยเป็นเชลยของกษัตริย์พม่า [31] มา ทูทู ใช้ชีวิตช่วงปีสุดท้ายของชีวิตที่ Panthay Compound กับภรรยาชาวพม่าของเขา

หลังจากการอพยพจำนวนมากจากยูนนาน จำนวนแพนเธย์ที่อาศัยอยู่ในมัณฑะเลย์ก็ค่อยๆ เพิ่มขึ้น ผู้มาใหม่ ซึ่งมักจะเป็นครอบครัว เดินทางมาทาง Bhamo หรือทางรัฐ Wa เมื่อกษัตริย์ Mindon ประทานที่ดินสำหรับ Panthays มีบ้านสองสามหลังนอกเหนือจากหลุมศพเก่าหลายแห่ง (32) แสดงว่าที่นั้นเป็นสุสานร้าง ในช่วงหลายปีหลังจากมัสยิดสร้างเสร็จ จำนวนบ้านใน Panthay Compound มีน้อยกว่ายี่สิบหลัง นอกจากนี้ ยังมีครัวเรือนปานเตย์ระหว่างสิบถึงยี่สิบครัวเรือนที่อาศัยอยู่ในส่วนอื่น ๆ ของมัณฑะเลย์ แต่มีผู้มาใหม่จำนวนหนึ่งเข้ามาเพิ่มในจำนวนของพวกเขา

การก่อตั้งมัสยิดปันไตในปี พ.ศ. 2411 ถือเป็นการถือกำเนิดของชาวมุสลิมจีนในฐานะชุมชนที่แตกต่างออกไปที่มัณฑะเลย์ แม้ว่าชาวแพนเธย์รุ่นแรกนี้ยังมีจำนวนไม่มาก แต่มัสยิดซึ่งยังคงตั้งอยู่ ถือเป็นสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ ซึ่งหมายถึงการเริ่มต้นของ Panthay Jama'at (Congregation) แห่งแรกในเมืองมัณฑะเลย์รัตนบนเนปิดอว์

​ต้นศตวรรษที่ 20

ดูเพิ่มเติม: ตำบลปานหลง

ในอีกสามสิบปีข้างหน้า Panthays of Panglong ยังคงรุ่งเรือง แม้ว่าในช่วงต้นทศวรรษ 1920 ความบาดหมางได้เริ่มก่อตัวขึ้นระหว่างพวกเขากับพวก Was of Pankawn ที่อยู่ใกล้เคียง ในปีพ.ศ. 2469 เหตุการณ์นี้ได้ปะทุขึ้นใน "สงครามวาปันไต" ในท้องถิ่น ซึ่งฝ่ายหลังได้รับชัยชนะ และเป็นผลให้ปางลองทิ้งข้าราชบริพารของตนไปยังปางคาน และเสริมอำนาจการปกครองเหนือเส้นทางการค้าของภูมิภาค31 นอกจากการค้าขายอย่างถูกกฎหมายแล้ว ในเวลานี้ชาว Panthays แห่งปางลองยังได้รับการจัดตั้งขึ้นอย่างปลอดภัยในฐานะ 'ขุนนางของธุรกิจฝิ่น' ในภูมิภาคที่ปัจจุบันเรียกกันทั่วไปว่า สามเหลี่ยมทองคำ ปล่อยให้ธุรกิจเล็กๆ น้อยๆ และเสี่ยงภัยของการค้าขายสินค้าโภคภัณฑ์ที่ทำกำไรสูงนี้ในท้องถิ่น พ่อค้าชาวจีนฉานและฮั่น แต่กลับใช้กองคาราวานติดอาวุธขนาดใหญ่ในขบวนรถระยะไกลไปยังสยาม ลาว โตงกิง และยูนนาน เมื่อฮาร์วีย์ไปเยี่ยมปางลองในปี พ.ศ. 2474 เขาพบว่าจำนวนแพนเธย์เพิ่มขึ้นเป็น 5,000 คน ('รวมทั้งทหารเกณฑ์ในท้องที่') ซึ่งพวกเขาได้รับทุนสนับสนุนจาก ชาวจีนสิงคโปร์ มีปืนไรเฟิลเมาเซอร์ 130 กระบอกพร้อมล่อ 1,500 ตัว และส่งออกฝิ่นเป็นจำนวนหนึ่งร้อยไปยังฝรั่งเศส สยาม และ ดินแดนของอังกฤษ แต่ละล่อบรรทุกนำโดยพลปืนสองคน

ในขณะเดียวกัน แม้ว่าปางลองจะมีความสำคัญเชิงเปรียบเทียบและผลกำไรที่ได้จากกองคาราวานทางไกล แต่ชาวแพนเธย์คนอื่นๆ ได้ย้ายเข้าไปอยู่ในพม่ามากขึ้น ในขั้นต้นเนื่องจากคนงานเหมืองกังวลใจที่จะหาประโยชน์จากเหมืองทับทิมของโมกอก เหมืองเงิน Baldwin ของ Namtu ในรัฐฉานตอนเหนือ เหมืองหยกของ Mogaung ในรัฐคะฉิ่น จำนวนเจ้าของภัตตาคารและเจ้าของโรงเตี๊ยม พ่อค้า และพ่อค้าในเมืองปันไต ตั้งรกรากอยู่ในใจกลางเมืองบนพื้นที่สูงของพม่า ส่วนใหญ่อยู่ที่ลาเสี้ยว เชียงตุง พะโม และตองยี เพื่อสนองความต้องการของคนงานเหมืองเหล่านี้ ผ่านกองคาราวานและผู้อยู่อาศัยในท้องถิ่น ในขณะที่การตั้งถิ่นฐานอื่นๆ ส่วนใหญ่อุทิศให้กับ การค้าขายกับชนพื้นเมืองฉานและกะเหรี่ยงผุดขึ้นตาม แม่น้ำสาละ วิน ในที่สุด องค์ประกอบของ Panthay อื่น ๆ ได้ย้ายไปยังศูนย์กลางเมืองใหญ่ ๆ ของที่ราบลุ่มพม่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งไปยังมัณฑะเลย์และย่างกุ้ง ที่ซึ่งพวกเขาเจริญรุ่งเรืองในฐานะพ่อค้าและตัวแทนของเพื่อนร่วมชาติของพวกเขา เช่นเดียวกับชายกลางระหว่างปางลองและ "โอเวอร์แลนด์" อื่น ๆ การตั้งถิ่นฐานของจีน" ของพม่าตอนบนและชุมชน "ชาวจีนโพ้นทะเล" ของเมืองท่าที่ราบลุ่ม Bassein และ Moulmein จะต้องดึงดูดการตั้งถิ่นฐานของ Panthay ด้วย โดยท่าเรือหลังนี้เป็นปลายทางของการค้าคาราวานทางบกจากยูนนานด้วยสิทธิของตนเอง ผ่านเส้นทางการค้าภาคเหนือของไทย ผ่าน เชียง ตุง เชียงใหม่ และ แม่สะเรียง

ในช่วงเวลาส่วนใหญ่ของการ ปกครองของอังกฤษในพม่า ผู้ตั้งถิ่นฐานชาวแพนเธย์เหล่านี้เฟื่องฟู เชี่ยวชาญในการค้าขายทุกระดับตั้งแต่ ตลาด อัญมณี ระหว่างประเทศ ไปจนถึงร้านค้า - และการรักษาในโรงแรม การเพาะพันธุ์ล่อ และการขายของ หรือเร่ขาย - แท้จริงแล้วคนเร่ขายของยูนนาน (ซึ่งอาจ หรืออาจไม่เคยเป็นมุสลิมมาก่อน) กระทั่งเจาะเข้าไปในพื้นที่เนินเขาที่ไม่มีใครดูแลและเข้าถึงไม่ได้ของ "สามเหลี่ยม" ระหว่างมาลีหกาและหญ่าห่าว ทางเหนือของมิตจีนา อย่างไรก็ตาม ส่วนใหญ่แล้ว นอกเหนือจากใจกลางเมืองในที่ราบลุ่มของพม่าแล้ว ชาวแพนเธย์ยังคงมีส่วนร่วมในการค้าคาราวานกับยูนนาน การขนส่งผ้าไหม ชา สินค้าโลหะ และอาหาร (ไข่ ผลไม้ ถั่ว และแม้แต่แฮมที่มีชื่อเสียงของยูนนาน (ไม่ต้องสงสัยสำหรับการบริโภค) โดยเพื่อนร่วมชาติชาวฮั่นของพวกเขา)) จากจีนไปจนถึงพม่า และบรรทุกสินค้าที่ผลิตในยุโรป ผ้าเช็ดหน้า อาหารเฉพาะทาง (รังนกกินได้ ทากทะเล) และเหนือสิ่งอื่นใดคือฝ้ายดิบไปยังยูนนาน

ในปี ค.ศ. 1931 ฮาร์วีย์ประเมินจำนวนประชากรของปางลอง ทว่าการประมาณการอย่างเป็นทางการทำให้ประชากรเมืองปันไตในพม่าอยู่ที่ 2,202 คนในปี 2454 (ชาย 1,427 คนและหญิง 775 คน) ในขณะที่จากการสำรวจสำมะโนประชากรของอินเดียในปี 2464 จำนวนนี้ลดลงเหลือ 1,517 คน (ชาย 1,076 คนและหญิง 441 คน) และในปี พ.ศ. 2474 เหลือ 1,106 คน (ชาย 685 คนและ หญิง 421)

​สงครามโลกครั้งที่สองและอิสรภาพ

ไม่เคยมีการสำรวจสำมะโนประชากรในปี 1941 ถูกขัดจังหวะโดย สงครามโลกครั้งที่สอง และการรุกรานของญี่ปุ่น อันที่จริงเป็นผลมาจากการรุกรานของญี่ปุ่น นิคม Panthay หลักที่ Panglong ถูกทำลาย และ Panthay จำนวนมากหนีไปยูนนาน หรือข้ามพรมแดนป่าที่ไม่มีตำรวจมายังประเทศไทยและลาวเพื่อหนีการกดขี่ข่มเหงของญี่ปุ่น การครอบงำตามประเพณีของ Panthay ในการค้าขายของเขตชายแดนระหว่างพม่า-ยูนนาน ยังถูกกำหนดโดยการก่อสร้าง ถนนพม่า ระหว่าง Lashio และ Kunming ในปี 1937–38 และการอพยพของผู้ลี้ภัยชาวยูนนานหลายพันคนและ กองทหาร ก๊กมินตั๋ง ภายหลังการยึดครอง แห่งอำนาจของ คอมมิวนิสต์จีน ในปี 2492 ผลจากการพัฒนาเหล่านี้ซึ่งนำท่วมชาวฮั่นส่วนใหญ่ ไม่ใช่ฮุ่ย "ชาวจีนทางบก" มาสู่รัฐฉานของพม่า พันทัยหลายคนดูเหมือนจะเลือกที่จะอพยพไปยังภาคเหนือของประเทศไทย ที่ซึ่งชุมชนของพวกเขาเจริญรุ่งเรืองต่อไป

ปางหลง เมืองจีนมุสลิมใน พม่าอังกฤษ ถูกทำลายทั้งหมดโดยผู้รุกรานของญี่ปุ่นในการ รุกรานพม่าของ ญี่ปุ่น [33] Hui Ma Guanggui กลายเป็นผู้นำของ Hui Panglong ยามป้องกันตนเองที่สร้างขึ้นโดย Su ซึ่งถูกส่งโดย รัฐบาล ก๊กมินตั๋ง แห่ง สาธารณรัฐจีน เพื่อต่อสู้กับการรุกราน Panglong ของญี่ปุ่นในปี 1942 ชาวญี่ปุ่นทำลาย Panglong เผามัน และขับไล่ชาวฮุ่ยกว่า 200 ครัวเรือนออกไปเป็นผู้ลี้ภัย ยูนนานและโกกังต้อนรับผู้อพยพชาวฮุ่ยจากปางหลงที่ถูกขับไล่โดยชาวญี่ปุ่น หลานชายคนหนึ่งของ Ma Guanggui คือ Ma Yeye ลูกชายของ Ma Guanghua และเขาเล่าเรื่องประวัติศาสตร์ของ Panglang รวมถึงการโจมตีของญี่ปุ่น [34] เรื่องราวของการโจมตีชาวญี่ปุ่นที่ฮุยในปางหลงเขียนและตีพิมพ์ในปี 2541 โดยฮุยจากปางหลงที่เรียกว่า "หนังสือเล่มเล็กปางหลง" [34] การโจมตีของญี่ปุ่นในพม่าทำให้ครอบครัว Hui Mu ลี้ภัยใน Panglong แต่พวกเขาก็ถูกขับไล่ออกจาก Panglong ไปยัง Yunnan อีกครั้งเมื่อชาวญี่ปุ่นโจมตี Panglong [34]

ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2474 ยังไม่มีการสำรวจสำมะโนประชากรอย่างครอบคลุมของประชากร Panthay ที่เหลืออยู่ในประเทศพม่า และข้อจำกัดในการเดินทางสำหรับชาวต่างชาติ ประกอบกับความอ่อนแอโดยธรรมชาติของการปกครองส่วนกลางที่ควบคุมพื้นที่รอบนอกของเทือกเขาฉานและภูเขาคะฉิ่นที่ชาวแพนเธย์อาศัยอยู่จำนวนมาก พยายามทุกวิถีทาง เพื่อคำนวณประชากรปัจจุบันของพม่า (พ.ศ. 2529) ปันไต แทบจะเป็นไปไม่ ได้ เลย ชุมชน Panthay ที่สามารถระบุตัวตนได้อย่างชัดเจนยังคงมีอยู่ในหลายพื้นที่ที่เปิดให้เดินทางต่างประเทศ (ย่างกุ้ง มัณฑะเลย์ ตองยี) รวมทั้งตามรายงานในเชียงตุง Bhamo Mogok Lashio และที่ Tanyan ใกล้ Lashio เมื่อใดก็ตามที่พวกเขาตั้งรกรากในจำนวนที่เพียงพอ Panthays ได้จัดตั้งมัสยิดและมัสยิดของตนเอง (เช่น Panthay Balee ที่ Mandalay Short Lane, ย่างกุ้ง, ที่มัณฑะเลย์และใน Myitkyina ) สุเหร่าเหล่านี้บางส่วนอยู่ในรูปแบบ "จอมปลอม" ซึ่งเห็นได้ชัดว่าได้รับอิทธิพลจากรสนิยมและรูปแบบของชาวมุสลิมอินเดีย ในขณะที่บางแห่ง (โดยเฉพาะที่มัณฑะเลย์) มีลักษณะทางสถาปัตยกรรมแบบจีน เช่นเดียวกับชาวฮุยในจีน ชาวพันธัยชาวพม่าเป็นชาว ฮานาฟี โดย เฉพาะ มีเพียงไม่กี่คนที่คุ้นเคยกับมากกว่าวลีพื้นฐานที่สุดของ ภาษาอาหรับ และบ่อยครั้งเมื่ออิหม่าม Panthay ไม่พร้อมที่จะดูแลสวัสดิภาพทางจิตวิญญาณของชุมชน ชาวเอเชียใต้และมุสลิม Zerbadi ก็มีส่วนร่วมแทน ชาวมุสลิมเซอร์บาดี เป็นชุมชนที่สืบเชื้อสายมาจากการแต่งงานระหว่าง ชาย มุสลิม ต่างชาติ ( เอเชียใต้ และ ตะวันออกกลาง ) กับหญิงชาวพม่า [35]

​นำเสนอ Panthays ในพม่า

Panthays แผ่กระจายไปทั่วหลายส่วนของพม่าโดยมีมัสยิดในย่างกุ้ง, ตองยี, ลาเสี้ยว, ทังยาง, เกียวิงตัน, พินอูลวิน, มิตจีนา โมกก และมูเซ (36)

​กองคาราวานปันไต

ในสมัยก่อนอาณานิคม Panthays กลายเป็นคาราวานทางไกลที่ยอดเยี่ยมทางตอนใต้ของจีนและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ตอนเหนือ พวกเขาเกือบจะครอบงำการค้าคาราวานทั้งหมดของยูนนาน เมื่อสายลับกลุ่มแรกและผู้บุกเบิกการผจญภัยของจักรวรรดินิยมฝรั่งเศสและอังกฤษมาถึงชายขอบของมณฑลยูนนาน พวกเขาพบว่าเครือข่ายคาราวานของภูมิภาคนี้ถูกครอบงำโดยชาวจีนมุสลิมล่อนจ้อน

การครอบงำของเครือข่ายกองคาราวานของยูนนานของชาวมุสลิมจีนดูเหมือนจะดำเนินต่อไปได้ดีในศตวรรษที่ 20 ช่วงกลางศตวรรษที่ 19 กองคาราวานของพ่อค้าชาวยูนนานได้แผ่ขยายไปทั่วพื้นที่ตั้งแต่พรมแดนด้านตะวันออกของทิเบต ไปจนถึงอัสสัม พม่า ไทย ลาว และ ถ งกิน (ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของเวียดนาม) ไปจนถึง มณฑลเสฉวน กุ้ยโจว และ มณฑล ทางตอนใต้ของจีน กวางสี .

สินค้าที่กองคาราวานพามาจากมณฑลยูนนาน ได้แก่ ผ้าไหม ชา เครื่องใช้โลหะ เหล็กหยาบ สักหลาด ของแต่งบ้าน วอลนัท ฝิ่น ขี้ผึ้ง ผลไม้และอาหารแปรรูป และเนื้อแห้งหลายชนิด สินค้าของพม่าที่นำกลับไปยูนนาน ได้แก่ ฝ้ายดิบ ผ้าไหมดิบและดัด อำพัน หยก และอัญมณีล้ำค่าอื่น ๆ กำมะหยี่ หมาก ยาสูบ ใบไม้สีทอง' แยม แปป ไม้ย้อม ครั่ง งาช้าง และ อาหารเฉพาะทาง เช่น ทาก รังนก เป็นต้น [37] ฝ้ายดิบซึ่งสงวนไว้เป็นการผูกขาดของราชวงศ์ เป็นที่ต้องการอย่างมากในประเทศจีน การค้าสินค้าโภคภัณฑ์นี้เกิดขึ้นอย่างแพร่หลายระหว่างอาณาจักรพม่าและยูนนาน มันถูกขนส่งไปตามแม่น้ำอิระวดีไปยังเมือง Bhamo ซึ่งขายให้กับพ่อค้าชาวจีน และลำเลียงบางส่วนโดยทางบกและบางส่วนทางน้ำไปยังมณฑลยูนนาน และจากที่นั่นไปยังจังหวัดอื่นๆ ของจีน กองคาราวานส่วนใหญ่ประกอบด้วยล่อห้าสิบถึงหนึ่งร้อยตัว ใช้คนขับสิบถึงสิบห้าคน [38]

เหตุผลในการยุติการค้าโดยเส้นทาง Bhamo เนื่องมาจากนโยบายก่อนหน้านี้ของ King Mindon ในการจำกัดอังกฤษไว้ที่พม่าตอนล่าง Mindon กลัวว่าการค้าขายตามเส้นทาง Bhamo จะนำไปสู่การขยายอิทธิพลของอังกฤษไปยังพม่าตอนบนและอื่น ๆ เขาไม่ต้องการกองเรือกลไฟของอังกฤษไปทางเหนือของเมืองหลวง ดูเหมือนว่าเขาจะปรารถนาให้มัณฑะเลย์เป็นศูนย์กลางการค้าแทน Bhamo ซึ่งยากต่อการควบคุม [39]

ต่อมา นโยบายและทัศนคติที่สายตาสั้นของกษัตริย์ Mindon ค่อยๆ หายไปในขณะที่เขาเริ่มเห็นข้อดีทางเศรษฐกิจและการเมืองในทางปฏิบัติของการฟื้นคืนชีพของการค้า Bhamo ต่อประเทศและประชาชนของเขา ดังนั้น เขาจึงขยายความช่วยเหลือทั้งหมดที่เขาทำได้ไปยังภารกิจสลาเดน เมื่อพระมหากษัตริย์พม่ามีพระทัยในพระทัย ภารกิจของอังกฤษจึงได้รับการต้อนรับอย่างอบอุ่นจากผู้ว่าราชการเมืองปานเตย ตาสะโกน เนื่องจากขาดความปลอดภัยบนท้องถนน สลาเดนจึงไม่ได้รับอนุญาตให้ไปยัง Tali-fu เพื่อหารือเกี่ยวกับเรื่องนี้โดยตรงกับสุลต่าน อย่างไรก็ตาม สุลต่านส่งจดหมายถึง Momien ซึ่งเขาแสดงความปรารถนาของรัฐบาล Panthay ที่จะเข้าสู่ความสัมพันธ์ฉันมิตรกับรัฐบาลอังกฤษ และเพื่อส่งเสริมการค้าร่วมกัน ก่อนเดินทางกลับ Sladen และผู้ว่าการ Momien Ta-sa-kon ในฐานะตัวแทนส่วนตัวของสุลต่าน ได้ลงนามในข้อตกลงซึ่งอังกฤษและ Panthays ให้คำมั่นที่จะส่งเสริมการค้าของ Yunnan-Burma อย่างสุดความสามารถ แม้ว่าจะห่างไกลจากการเป็นสนธิสัญญาที่น่าพอใจสำหรับทั้งสองฝ่าย แต่ข้อตกลงดังกล่าวได้สร้าง มิตรภาพ โดยพฤตินัย ระหว่างทั้งสองฝ่าย

​อ้างอิง

1. (สกอตต์, 1900, 607)

2. (เทศกาลคริสต์มาส & เบอร์เนลล์, 1968, 669)

3. แม้ว่าคำว่า ปันไต ถูกใช้เพื่ออ้างถึงชาวมุสลิมในประเทศจีน โดยเฉพาะอย่างยิ่งโดยนักวิจัยการาจี[ ต้องการการอ้างอิง ] การใช้ดังกล่าวมีความทันสมัยและมาจากประเทศพม่า

4. วิลเลียม จอห์น กิลล์ (1883) แม่น้ำทรายสีทอง ควบแน่นโดย EC Baber, ed. โดย H. Yule หน้า 251. ไอ .เอส.เอ็น . ดึงข้อมูลเมื่อ 2011-01-11.

5. "กลุ่มชาติพันธุ์หุย" . China.org.cn สืบค้นเมื่อ 17 สิงหาคม 2018.

6. ออง-ถวิน, ไมเคิล เอ. (2005). หมอกรามานญา ตำนานตอนล่างของพม่า โฮโนลูลู: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยฮาวาย. หน้า 7. ISBN

7. บีราน, มิคาล (2001). "คาราคานิดศึกษา" . โน้ตบุ๊คเอเชียกลาง 9 : 77–89 สืบค้นเมื่อ 13 มิถุนายน 2558.

8. (บา ชิน, 2504, 2)

9. (ฟอร์บส์, 1987, 292)

10. เกอร์เน็ต, ฌาคส์ (1999). ประวัติศาสตร์อารยธรรมจีน (ฉบับที่ 2, ฉบับที่.) เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์. ไอเอสบี เอ็น

11. (แอนเดอร์สัน, 2419, 233)

12. Fytche 1878 , pp. 300

13. Fytche 1878 , pp. 301

14. โจเซฟ มิทสึโอะ คิตากาว่า (2002) ประเพณีทางศาสนาของเอเชีย: ศาสนา ประวัติศาสตร์ และ วัฒนธรรม เลดจ์ หน้า 283. ไอ .เอส.เอ็น . สืบค้นเมื่อ 2010-06-28.

15. ไมเคิล ดิลลอน (1999). ชุมชนมุสลิมฮุ่ยของจีน: การอพยพ การตั้งถิ่นฐาน และ นิกาย ริชมอนด์: Curzon Press. หน้า 59. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2010-06-28.

16. เดวิด จี. แอตวิลล์ (2005). สุลต่านจีน: อิสลาม ชาติพันธุ์ และกบฏปานเตย์ทางตะวันตกเฉียงใต้ของจีน ค.ศ. 1856-1873 สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด. หน้า 139. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2010-06-28.

17. International Arts and Sciences Press, ME Sharpe, Inc (1997). ปรัชญาจีนศึกษา เล่ม 28 ฉัน ชาร์ป หน้า 67. สืบค้นเมื่อ 2010-06-28.

18. ฌอง เชสโนซ์; มารีแอนน์ บาสติด; มารี-แคลร์ แบร์แฌร์ (1976) จีนตั้งแต่สงครามฝิ่นจนถึงการปฏิวัติปี 1911 หนังสือแพนธีออน. หน้า 114. ไอ .เอส.เอ็น . สืบค้นเมื่อ 2010-06-28.

19. สมาคมนักวิทยาศาสตร์สังคมมุสลิม สถาบันความคิดอิสลามระหว่างประเทศ (พ.ศ. 2549) วารสารสังคมศาสตร์อิสลามแห่งอเมริกา เล่มที่ 23 ฉบับที่ 3-4 อาเจส. หน้า 110. สืบค้นเมื่อ 2010-06-28.

20. เดวิด จี. แอตวิลล์ (2005). สุลต่านจีน: อิสลาม ชาติพันธุ์ และกบฏปานเตย์ทางตะวันตกเฉียงใต้ของจีน ค.ศ. 1856-1873 สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด. หน้า 120. ไอ .เอส.เอ็น . สืบค้นเมื่อ 2010-06-28.

21. Yunesuko Higashi Ajia Bunka Kenkyū Sentā (โตเกียว ญี่ปุ่น) (1993). แนวโน้มการวิจัยในเอเชีย เล่มที่ 3-4 . ศูนย์วัฒนธรรมเอเชียตะวันออกศึกษา. หน้า 137. สืบค้นเมื่อ 2010-06-28.

22. (แอนเดอร์สัน, 2419, 343)

23. (แอนเดอร์สัน 2419 242)

24. (ทวง, 2504, 481)

25. (แอนเดอร์สัน 2419 243)

26. (ทวง, 2504, 482)

27. (สกอตต์, 1901, 740)

28. (สัมภาษณ์ อู๋ ออง มี้น)

29. (สัมภาษณ์กับ Haji U Ba Thi นามแฝง Haji Adam (เกิด 11 ตุลาคม พ.ศ. 2451) ผู้อาวุโสของ Panthay ซึ่งดำรงตำแหน่งประธาน Trust of 'The Panthay Mosque เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2540)

30. (ครอบครัวพาราไบค์)

31. (ธาร ตัน, 2511, 19)

32. (สัมภาษณ์กับ Haji U Ba Thi)

33. ฟอร์บส์, แอนดรูว์; เฮนลีย์, เดวิด (ธันวาคม 2015). 'สหราชใต้เดิม' ประเทศไทยในรัฐฉาน พ.ศ. 2484-2588" . ป.ป.ช. มีเดีย

34. Wen-Chin Chang (16 มกราคม 2558). Beyond Borders: เรื่องราวของผู้อพยพชาวจีนยูนนานใน พม่า สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยคอร์เนล. หน้า 122–180. ไอเอสบี เอ็น

35. Hooker, Michael Barry (1 มกราคม 1983) อิสลามในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ . คลังข้อมูลที่ยอดเยี่ยม ไอเอสบี เอ็น สืบค้นเมื่อ 17 สิงหาคม 2018 – ผ่าน Google Books.

36. สารจากหม่อง โก ฆัฟฟารี หัวหน้าบรรณาธิการ นิตยสารไลท์ออฟอิสลาม ประเทศพม่า เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2550

37. (แอนเดอร์สัน, 2419, 4)

38. (ฟอร์บส์ 1987, 293)

39. (รายงานสลาเดน 2419,5)

​อ่านเพิ่มเติม

1. แอนเดอร์สัน, จอห์น, มัณฑะเลย์ถึงโมเมียน: การบรรยายเรื่องการเดินทางสองครั้งสู่จีนตะวันตก ค.ศ. 1868 และ 2418 (ลอนดอน: Macmillan, 1876)

2. Ba Shin พันเอก "การมาถึงของศาสนาอิสลามในพม่าจนถึง พ.ศ. 1700" Asian History Congress (นิวเดลี: Azad Bhavan, 1961)

3. Forbes, Andrew DW, "บทบาทของชาวฮุยมุสลิมในการค้าคาราวานแบบดั้งเดิมระหว่างยูนนานและไทย" พ่อค้าและนักธุรกิจชาวเอเชียในมหาสมุทรอินเดียและทะเลจีน: ศตวรรษที่ 13-20 (วารสารฝรั่งเศสตีพิมพ์ภายใต้การดูแลของ Denys Lombard & Jean Aubin), (ปารีส: School of Higher Studies in Social Sciences, 1987)

4. ฟอร์บส์, แอนดรูว์; เฮนลีย์, เดวิด (2011). ผู้ค้าของสามเหลี่ยม ทองคำ เชียงใหม่: Cognoscenti Books. อาซิน: B006GMID5K

5. Kaye, JW, Major Sladen's Report on the Bhamo Route, (In Continuation of' Parliamentary Paper No. 251, of Session 1868-9)), (ลอนดอน: สำนักงานอินเดีย, 2414), สำเนาไมโครฟิล์ม

6. Scott, J. George, GUBSS, 1, i (โรงพิมพ์รัฐบาลย่างกุ้ง, 1900)

7. ต่อ ดร. “Panthay Interlude in Yunnan: A Study in Vicissitudes Through the Burmese Kaleidoscope,” JBRS Fifth Anniversary Publications No. 1 (Rangoon Sarpy Beikman, 1961)

8. เทศกาลคริสต์มาส พ.อ. Henry & Burnell, AC, Hobson-Jobson- A Glossary of Colloquial Anglo-Indian Words and Phrases, and of Kindred Terms, Etymological, Historical, Geographical And Discursive (Delhi-.Munshiran Manoharlal, 1968), พิมพ์ซ้ำ

9. Than Tun, Dr. (ศาสตราจารย์ด้านประวัติศาสตร์), History on Tour, 111, (ในพม่า) (Yangon Nantha House, สิงหาคม 1968)

10. ปาราไบค์ ลงวันที่ 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 โดยมีบันทึกย่อเรื่องการซื้อที่ดินพร้อมบ้านของมาห์ตูตู่จากเจ้าหญิงยวาสะ